Ο σχεδόν μυστικιστικός τρόπος χειρισμού της ανακύκλωσης πλαστικών στη Βρετανία έχει προοπτικές να αποτελέσει το επόμενο μεγάλο σκάνδαλο.
Ενώ η νομοθεσία υποτίθεται ότι διευκρινίζει ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων, έρευνα επιστημόνων από τα Πανεπιστήμια του Southampton και του Portsmouth δείχνει ότι αυτό που συμβαίνει με τα πλαστικά που πιστεύουμε ότι ανακυκλώνονται στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι στην πραγματικότητα αρκετά διαφορετικό και ίσως «σκοτεινό».
Κάθε δημοτικό συμβούλιο στο Ηνωμένο Βασίλειο αναθέτει σε διαφορετικές εταιρείες τη διάθεση και ανακύκλωση των οικιακών απορριμμάτων, έτσι οι κανόνες για τους κατοίκους διαφέρουν ανάλογα με την περιοχή. Πιθανότατα όμως, όλοι διαχωρίζουν τα ανακυκλώσιμα πριν τα απορρίψουν στον κάδο ανακύκλωσής τους, προσδοκώντας πως θα ανακυκλωθούν αναλόγως.
Μπορεί στην ΕΛΛΑΔΑ να μην υπάρχουν προδιαγραφές διαλογής απορριμμάτων από τις επιχειρήσεις, το πού καταλήγουν τα ανακυκλώσιμα όμως παραμένει ένα «μυστήριο
Την ίδια στιγμή, οι επιχειρήσεις έχουν δεσμευτεί να μειώσουν τα πλαστικά μίας χρήσης επανασχεδιάζοντας τα προϊόντα τους και χρησιμοποιώντας περισσότερα ανακυκλωμένα υλικά, καθώς και να κάνουν ευκολότερο τον διαχωρισμό διαφορετικών υλικών. Σημειώνεται ότι μέχρι σήμερα στη Βρετανία δεν υπάρχει νομική υποχρέωση ώστε οι εταιρείες να διαχωρίζουν τους διαφορετικούς τύπους ανακυκλώσιμων αποβλήτων όταν απορρίπτονται, αλλά πολλοί το κάνουν ούτως ή άλλως.
Και μπορεί στην Ελλάδα να μην υπάρχουν τέτοιες προδιαγραφές, τα πράγματα, όμως, είναι εξίσου «σκοτεινά»… Όπως γίνεται κατανοητό, η επιτυχία όλων των προσπαθειών για ανακύκλωση όσο το δυνατόν περισσότερων πλαστικών εξαρτάται από τη λειτουργία του συστήματος. Σε ποιο σημείο, λοιπόν, «στραβώνει» η διαδικασία;
Ποσοστά ανακύκλωσης
Έπειτα από την εξέταση αναρίθμητων αναφορών από επιχειρήσεις, φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης και συνεντεύξεις με ανθρώπους σε εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων, οι ερευνητές ανακάλυψαν αρκετές ασυνέπειες σχετικά με την ανακύκλωση στη Βρετανία.
Ένα κυβερνητικό έγγραφο από τον Μάρτιο του 2020 ανέφερε ότι το 91% των πέντε εκατομμυρίων τόνων πλαστικών που χρησιμοποιούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο κάθε χρόνο «αποστέλλονται προς διαχείριση». Αυτό δεν σημαίνει ότι πραγματικά ανακυκλώνονται. Ακόμα κι έτσι, το World Wide Fund for Nature υπολόγισε ότι το ποσοστό ανακύκλωσης πλαστικών μίας χρήσης το 2018 ανερχόταν στο 29%.
Μια έκθεση του 2018 έδειξε ότι μόνο το ένα τρίτο των πλαστικών που συλλέγονται από νοικοκυριά μπορούν να ανακυκλωθούν, λόγω μόλυνσης, υλικών χαμηλής ποιότητας, μικτών υλικών και τεχνικών δυσκολιών. Την ίδια στιγμή, ανεξάρτητος φορέας, αρμόδιος για τον έλεγχο των κυβερνητικών υπηρεσιών, ισχυρίστηκε ότι το 2018 υπήρξε εξαπλάσια αύξηση στις εξαγωγές υλικών συσκευασίας για ανακύκλωση μεταξύ 2002 και 2017. Οι εξαγωγές αντιπροσώπευαν το μισό όλων των συσκευασιών που χαρακτηρίστηκαν ως ανακυκλωμένες το 2017. Τι συνέβη λοιπόν;
«Εξαγωγή» του προβλήματος
Σύμφωνα με ειδικούς του κλάδου, πολλές επιχειρήσεις που λειτουργούν ως εταιρείες ανακύκλωσης στην πραγματικότητα το μόνο που κάνουν είναι να κάνουν διαλογή των απορριμμάτων και στη συνέχεια να τα πωλούν στο εξωτερικό. Είναι λίγοι εκείνοι που έχουν τις δικές τους εγκαταστάσεις ανακύκλωσης και πολλοί όσοι αρνούνται να αναφέρουν πού πηγαίνουν τα πλαστικά, ισχυριζόμενοι ότι πρόκειται για εμπορικά ευαίσθητες πληροφορίες.
Το Ηνωμένο Βασίλειο εξάγει μεγάλες ποσότητες πλαστικών σε άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, της Αιγύπτου και της Μαλαισίας, καθώς η Κίνα σταμάτησε να εισάγει απόβλητα τον Ιανουάριο του 2018. Αυτές οι χώρες δεν διαθέτουν δυνατότητα ανακύκλωσης των δικών τους πλαστικών, πόσο μάλλον πλαστικών από αλλού. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι τα περισσότερα πλαστικά που η Τουρκία υπόσχεται να ανακυκλώσει στην πραγματικότητα καίγονται ή απορρίπτονται. Η ικανότητα ανακύκλωσης της Τουρκίας το 2019 τυπικά ανερχόταν στους 850.000 τόνους, ενώ σχεδόν 600.000 τόνοι εισήχθησαν από χώρες της ΕΕ. Μόνο το Ηνωμένο Βασίλειο εξήγαγε μισό εκατομμύριο τόνους το 2019, ωστόσο, μια ανεξάρτητη έκθεση του 2019 δείχνει ότι ο αριθμός πλησιάζει στους 700.000 τόνους. Προφανώς κάτι δεν υπολογίστηκε…
Σημαντικό εδώ είναι να αναφερθεί το πόσο διαφορετικά είναι τα υλικά και πόσο περίπλοκη είναι η διαδικασία ανακύκλωσης των πλαστικών αποβλήτων. Για παράδειγμα τα TetraPaks – τα κουτιά που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία γάλακτος και χυμών – συλλέγονται κατά περίπου 68% από τα σκουπίδια, τη στιγμή που υπάρχουν κάποιες λίγες εγκαταστάσεις παγκοσμίως εξοπλισμένες για την ανακύκλωσή τους. Το Ηνωμένο Βασίλειο διαθέτει μόνο μία, η οποία μπορεί να επεξεργάζεται 25.000 τόνους ετησίως, ενώ η χώρα παράγει περίπου 60.000 τόνους αυτών των συσκευασιών ετησίως. Έτσι, τα περισσότερα κουτιά πρέπει είτε να εξάγονται είτε να ανακυκλώνεται μόνο το χαρτόνι τους, καθώς τα υπόλοιπα υλικά περιέχουν χαμηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο (περίπου 21%) και αλουμινόχαρτο (4%) που είναι δύσκολο να διαχωριστούν.
Η πανδημία της COVID-19, μάλιστα, έκανε το πρόβλημα ανακύκλωσης πολύ χειρότερο. Η χρήση πλαστικών μίας χρήσης, όπως οι μάσκες, οδήγησε σε απότομη αύξηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Το ίδιο συνέβη με τις διαδικτυακές αγορές και όλες τις πρόσθετες συσκευασίες, ενώ η ανακύκλωση στις αναπτυσσόμενες χώρες σταμάτησε. Όλοι αυτοί οι παράγοντες έχουν αυξήσει την ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων που εξάγει το Ηνωμένο Βασίλειο και αύξησαν την πιθανότητα τα απορρίμματα απλώς να εγκαταλειφθούν στους χώρους υγειονομικής ταφής.
Τι μπορούμε να κάνουμε
Η εξαγωγή πλαστικών απορριμμάτων ουσιαστικά πρέπει να απαγορευθεί, όταν δεν υπάρχει σαφής απόδειξη ότι θα ανακυκλωθούν. Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να «αναγκάσει» τη βρετανική κυβέρνηση να δημιουργήσει ένα νομικό πλαίσιο κανονισμών, διασφαλίζοντας ότι τα πλαστικά θα ανακυκλώνονται υπεύθυνα στη Βρετανία.
Για να αντιμετωπίσει όλες τις ανάγκες στην ανακύκλωση πλαστικών, η Βρετανία θα πρέπει να δημιουργήσει μια ολοκληρωμένη εγκατάσταση ανακύκλωσης πλαστικών που θα μπορεί να διαχειριστεί τα απόβλητα σε όλα τα σημεία της χώρας.
